1844. godine u kneževini Srbiji, u vreme vladavine dinastije Obrenović, osnovana je Državna revizoeska institucija sa zadatkom da sa neograničenim ovlašćenjima kontroliše pravilnost i zakonitost trošenja državnih (narodnih) para iz budžeta države.
1878. godine na Berlinskom kongresu međunarodno je priznata Srbija kao samostalna država jer je nakon pet-vekovne Turske vladavine dokazala svoju državnost između ostalog i sa razloga što je u svom organizacionom mehanizmu imala i pomenutu revizorsku instituciju koja joj je davala svojstvo pravne države.
Imajući u vidu navedeni značaj država i društvo su se ozbiljno i sa uvažavanjem odnosili prema istoj instituciji i kasnije u vrme kraljevine Srbije, kao i u vreme kraljevine Jugoslavije, a može se reći i u postrevolucionarnom periodu.
Dokle se danas došlo?
Državna revizorska institucija krajem prošle godine objavila je izveštaje o potrošenom novcu iz budžeta Republike i budžeta opština za 2019. i 2020. godinu pa je utvrdila na primeru pet opština: Smederevo, Požarevac, Svilajnac, Rača i Velika Plana, da je 1,5 milijarde dinara utrošeno van zakonskih procedura, što je Institucija i objavila u svojim izveštajima. Samo u Opštini Velika Plana utrošeno je na navedeni način 205 miliona dinara a od toga 190 miliona dinara na javne nabavke i 15 miliona dinara na nezakonite isplate zarada zapošljenih.
Po nalogu revizorske institucije Opština Velika Plana, uprkos zakonskoj obavezi, nije u ostavljenom roku dostavila neophodnu dokumentaciju iz koje bi se mogla utvrditi namena pomenutih utrošenih srdstava.
Revizorska institucija je, shodno zakonskoj obavezi, podnela prekršajne i krivične prijave protiv odgovornih lica Opštinske uprave Velika Plana a u vezi sa istim prijavama nadležni organi gonjenja nisu dali bilo kakvo javno obaveštenje zanemarujući svoje zakonske obaveze koje se tiču transparentnosti u radu.
Znači li to da se Opštinska uprava Velike Plane odriče revizorske institucije nakon skoro dva veka njenog uspešnog, zakonitog i efikasnog delovanja?
Interesantno je, ali i simptomatično, da se javni mediji ne oglašavaju po ovom problemu!
Ako se pođe od navedenog nesumnjivog značaja uloge i rada Revizorske institucije, onda se navedeno ponašanje Opštinske uprave Velike Plane nužno pokazuje kao štetno, ne samo po interese grđana već i po interese čitavog društva, otvara pitanje različitih osnovanih sumnji u sudbinu potrošenog novca, stvara opštu pravnu nesigurnost i ruši temelje pravne države, njene ustavnosti i zakonitosti.
Saniranje ovog problema zakonski je u nadležnosti državnih institucija a potpuno rešenje ovog društvenog problema politički je, u krajnjoj liniji, u nadležnosti svih društvenih struktura i građana da se energično suprotstave ovoj štetnoj pojavi i odbrane vekovnu tradiciju i svoje jedino sredstvo kontrole i zaštite zakonitog trošenja narodnih para.
Veliki je značaj navedenog nezakonito potrošenog novca ako se uzmu u obzir društveno korisne razne namene. Pola od tog novca bilo bi dovoljno za renoviranje Doma Zdravlja u tehnološkom i edukativnom osavremenavljanju u zdravstvenom zbrinjavanju građana, što je jedna od najvažnijih Ustavnih garancija, jer je sadašnje stanje katastrofalno kako po pitanju stručnog osoblja, tako i po pitanju tehnološke opremljenosti i načina rada, što ne pruža ni minimalnu zakonsku garanciju za pravilno i kvalitetno pružanje zdravstvenih usluga građanima.
U nacionalnom i opštem društvenom interesu, uvažavajući sve probleme izazvane unutrašnjom i spoljnom političkom situacijom, nameće se hitnost u rešavanju ovog problema.
Autor: dr Perica Ranković
